БИР КУНИ

БИР КУНИ

Бола эдим. Дадам ишдан келишини ухламай кутардим. Кундузи жамоат транспортида ҳайдовчилик қилган дадам гоҳида тунда ҳам навбатчиликда ишларди. Ҳориган, қўллари меҳнатдан қадоқ бўлиб кетган дадамнинг кўзларида ғам, сўзларида миннат йўқ эди. Қўлларига сув қуймай туриб кафтларини ҳидлашни яхши кўрардим. Дадам бечора ўша пайтда шодланиб кетарди. “Мой ҳиди келиб турган қўлларимни битта сиз яхши кўрасиз-да, қизим”, - деб бошимни силарди.

Бир куни дадам уйга хурсанд қайтди. Дастурхонга овқатини қўяётган онамга қараб: – Эртага автобазада катта мажлис бўларкан. Кадр бошлиғи мени чақириб, “Сизни мукофотга кўрсатдик. Эртага яхши кийиниб келинг, Тошкентдан катта раҳбарлар келяпти, ўз қўллари билан топширишади. Сиз Андижон вилоятидаги биринчи ҳайдовчи экансиз”, – деди. Ўша паллада отамнинг кўзларида қандайдир бир нур, қувонч жилваланди. Туни билан ухламай, хаёл сурдим. Хаёлимда дадамга каттароқ туҳфа берса, касалдан турган одам кўтаришга қийналмасмикан, деган хаёл ҳам ўтарди. Бола эканман-да, пул берса керак, кўўппп пул, деб уйқум қочарди. Ва ниҳоят тонг отди. Оҳорли кийимларни кийиб, кўчага отланаётган дадамнинг қўлидан тутиб: “Дада, кечикиб қолманг. Мен сизни кўчада кутиб ўтираман”, дедим. Ўтирдим ҳам. Кун оға бошлади. Кўча бошида дадамнинг автобусини кўриб, пешвоз чиқдим. Қўлидаги катта қутичани қувнаб менга тутди. Уйга кириб ҳаммамиз тўпланиб уни очдик. Мени қучоғимга аранг сиққан каттагина, жимжимадор қутининг ичида ёғочдан ясалган миттигина айиқча бор экан. Кўзларимга ишонмай, қутининг тагларини очиб кўрдим. Унинг оёқлари остига ўрнатилган тахтачада ўйиб ёзилган ёзувлар ҳам бор эди. Кафтларим орасига олган айиқчага ўкиниб, алам билан термилдим. Туни билан ухламай ўйлаган ўйимни ота-онам, акаларим билиб қоладигандек, совғани дарров жойига қўйдим. Дадамнинг кўзига қаролмасдим. Негадир ҳеч ким ҳеч нарса демади. Фақат бир акам: “ Айиқча бекорга асал бочка кўтариб олмаган. Бу уйимизга бойлик келтиради, дегани-да”, - деди. Токчада турган айиқчани ҳар кўрганимда бўғзимга бир нима қадаларди. Ўтириб дадамнинг оёғини қучиб, бор овозим билан йиғлагим келарди. Кейин... кейин акаларим дадамнинг туғилган кунида биргалашиб девор соати сотиб олишди. Деворга илинган соатнинг устидан жой олган айиқча дадамга термилиб ўтиргандек яқин эди. Қирқ йил, ундан ҳам кўпроқ йиллар дадамнинг қошида бўлди. Акаларим тўрт тарафга тарқалди. Мен ҳам тақдирнинг этагидан тутиб кетдим. Айиқча эса дадамнинг ёнида бўлди. У дадам жойнамоз устида бизга дуолар қилганида ҳам, бемор синглим бошида ўтириб, кўзларидан ёшлар қуйилганда ҳам, тақдир синовларида “воҳ” деганда, “оҳ” деганда ҳам дадамнинг ёнида бўлди.

Бир куни дадам мени ёнига чорлади. Қўлида ўша айиқча. “Қизим, мен сизларга тарбия бердим, бахтли бўлишингиз учун жонимни фидо қилиб меҳнат қилдим. Оқу қорани танитдим. Сиз катта шоир бўласиз, дея дуолар қиляпман. Умидим бор... Қаридим. Тўқсонга қараб кетаётган одамга ишонч йўқ. Сизларга берадиган бойлигим, қимматли бисотим йўқ. Сизга мана шу айиқчани бермоқчиман. Яхшиям жони йўқ экан, чидади. Энди сиз билан бўлсин. Мен унга гапириб турардим. Бошини силаб эркалатардим. Қорнинг дардга тўлиб кетмадими, деб ҳол сўрардим. Сиз ҳам шундай қилинг. Дадамнинг ярим асрлик дўсти, деб қадр қилинг”, - деди...

Воҳ, дадам, жоним дадам-а!!! Шу бир жонсиз ўйинчоқчалик бўлмаган қизингизни кечиринг... Мени кечиринг, ДАДАЖОН...

Мунаввара УСМОНОВА -

Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган

маданият ходими,"Саодат" журнали Бош муҳаррири,

шоира.

BIR KUNI

Bola edim. Dadam ishdan kelishini uxlamay kutardim. Kunduzi jamoat transportida haydovchilik qilgan dadam gohida tunda ham navbatchilikda ishlardi. Horigan, qo‘llari mehnatdan qadoq bo‘lib ketgan dadamning ko‘zlarida g‘am, so‘zlarida minnat yo‘q edi. Qo‘llariga suv quymay turib kaftlarini hidlashni yaxshi ko‘rardim. Dadam bechora o‘sha paytda shodlanib ketardi. “Moy hidi kelib turgan qo‘llarimni bitta siz yaxshi ko‘rasiz-da, qizim”, - deb boshimni silardi.

Bir kuni dadam uyga xursand qaytdi. Dasturxonga ovqatini qo‘yayotgan onamga qarab: – Ertaga avtobazada katta majlis bo‘larkan. Kadr boshlig‘i meni chaqirib, “Sizni mukofotga ko‘rsatdik. Ertaga yaxshi kiyinib keling, Toshkentdan katta rahbarlar kelyapti, o‘z qo‘llari bilan topshirishadi. Siz Andijon viloyatidagi birinchi haydovchi ekansiz”, – dedi. O‘sha pallada otamning ko‘zlarida qandaydir bir nur, quvonch jilvalandi. Tuni bilan uxlamay, xayol surdim. Xayolimda dadamga kattaroq tuhfa bersa, kasaldan turgan odam ko‘tarishga qiynalmasmikan, degan xayol ham o‘tardi. Bola ekanman-da, pul bersa kerak, ko‘o‘ppp pul, deb uyqum qochardi. Va nihoyat tong otdi. Ohorli kiyimlarni kiyib, ko‘chaga otlanayotgan dadamning qo‘lidan tutib: “Dada, kechikib qolmang. Men sizni ko‘chada kutib o‘tiraman”, dedim. O‘tirdim ham. Kun og‘a boshladi. Ko‘cha boshida dadamning avtobusini ko‘rib, peshvoz chiqdim. Qo‘lidagi katta qutichani quvnab menga tutdi. Uyga kirib hammamiz to‘planib uni ochdik. Meni quchog‘imga arang siqqan kattagina, jimjimador qutining ichida yog‘ochdan yasalgan mittigina ayiqcha bor ekan. Ko‘zlarimga ishonmay, qutining taglarini ochib ko‘rdim. Uning oyoqlari ostiga o‘rnatilgan taxtachada o‘yib yozilgan yozuvlar ham bor edi. Kaftlarim orasiga olgan ayiqchaga o‘kinib, alam bilan termildim. Tuni bilan uxlamay o‘ylagan o‘yimni ota-onam, akalarim bilib qoladigandek, sovg‘ani darrov joyiga qo‘ydim. Dadamning ko‘ziga qarolmasdim. Negadir hech kim hech narsa demadi. Faqat bir akam: “ Ayiqcha bekorga asal bochka ko‘tarib olmagan. Bu uyimizga boylik keltiradi, degani-da”, - dedi. Tokchada turgan ayiqchani har ko‘rganimda bo‘g‘zimga bir nima qadalardi. O‘tirib dadamning oyog‘ini quchib, bor ovozim bilan yig‘lagim kelardi. Keyin... keyin akalarim dadamning tug‘ilgan kunida birgalashib devor soati sotib olishdi. Devorga ilingan soatning ustidan joy olgan ayiqcha dadamga termilib o‘tirgandek yaqin edi. Qirq yil, undan ham ko‘proq yillar dadamning qoshida bo‘ldi. Akalarim to‘rt tarafga tarqaldi. Men ham taqdirning etagidan tutib ketdim. Ayiqcha esa dadamning yonida bo‘ldi. U dadam joynamoz ustida bizga duolar qilganida ham, bemor singlim boshida o‘tirib, ko‘zlaridan yoshlar quyilganda ham, taqdir sinovlarida “voh” deganda, “oh” deganda ham dadamning yonida bo‘ldi.

Bir kuni dadam meni yoniga chorladi. Qo‘lida o‘sha ayiqcha. “Qizim, men sizlarga tarbiya berdim, baxtli bo‘lishingiz uchun jonimni fido qilib mehnat qildim. Oqu qorani tanitdim. Siz katta shoir bo‘lasiz, deya duolar qilyapman. Umidim bor... Qaridim. To‘qsonga qarab ketayotgan odamga ishonch yo‘q. Sizlarga beradigan boyligim, qimmatli bisotim yo‘q. Sizga mana shu ayiqchani bermoqchiman. Yaxshiyam joni yo‘q ekan, chidadi. Endi siz bilan bo‘lsin. Men unga gapirib turardim. Boshini silab erkalatardim. Qorning dardga to‘lib ketmadimi, deb hol so‘rardim. Siz ham shunday qiling. Dadamning yarim asrlik do‘sti, deb qadr qiling”, - dedi...

Voh, dadam, jonim dadam-a!!! Shu bir jonsiz o‘yinchoqchalik bo‘lmagan qizingizni kechiring... Meni kechiring, DADAJON...

Munavvara USMONOVA -

O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan

madaniyat xodimi,"Saodat" jurnali Bosh muharriri,

shoira.