БИР КУНИ...

Ўшанда май ойи эди. Умр йўлдошим иккимиз меҳнат таътилига чиқдик. Қайнота отамиз (охиратлари обод бўлсин) бизга:

– Сизлар таътил пайтида Тожикистонга бориб келинглар. Биласизлар, отам раҳматли бадарға бўлиб юртдан кетганда, ўша тупроқларга бориб қўним топган экан. Қондош укаларим, сингилларим бор. Бобонгизнинг хоки ҳам ўша ерда. Мен-ку, кўп бордим. Оиланинг катта фарзандлари бўлиб сизлар борди-келдини йўлга қўйсангиз, биздан кейин ҳам қариндошлик ришталари узилмайди – дедилар.

Совға-саломимизни олиб дуолари билан йўлга чиқдик. Бобомизнинг яшаб ўтган ҳовлиларида қўним топдик. Жигарларимиз бизни кўриб жуда хурсанд бўлишди. Ҳар кунимиз бир амаки ё аммамизнинг уйига меҳмонга бориш билан мароқли ўтарди. Шундай кунларнинг бирида дўкондан нонуштага ширинлик келтиришди. Келин бўлганим учун одоб сақлаган бўлсам керак, дастурхонда менга аталган ширинлик қолди. Бир қўлида иссиққина қатлама, бирида набирасини етаклаб, меҳмонларни йўқлаб чиққан қўшни момо ҳам биз билан эски қадрдонлардек қучоқ очиб кўришди. “Торт ейман”, деб йиғлаган набирасига насибамни тутдим. Нонушта тугаб, Ғофуржон амакимиз йўлбошчилигида Хисор томонларга сайрга отландик. Йўл юрсак ҳам мўл юрдик. Қучоғимда ухлаб қолган (ўшанда уч ёшда эди) ўғлим бирдан кўнгли беҳузур бўлиб қуса бошлади. Бироздан кейин умр йўлдошим, кейин амакимиз... Туман марказидаги “Тез ёрдам” бўлимига аранг етиб олдик. Бўлмади. Айниқса, боламнинг аҳволи оғирлаша бошлади. Адирликлар орасига жойлашган ички касалликлар шифохонасига етиб борганимизда болам ҳам, отаси ҳам ҳушсиз эди. Мезбонимизнинг аҳволи бироз яхшиландими ёки меҳмонларнинг аҳволидан қўрқиб кетдими, шаҳарга дори-дармон излаб кетди. Ё тил билмайман, ё уларни тушунмайман, тушунтиролмайман... Биргина ҳамшира рус тилини билгани учун ҳолатни менга тушунтирди. Уч ёшли ўғилчамнинг аҳволи ўта оғирлиги, заҳарланиш қонга ўтиб кетганидан иссиғи сира тушмаётгани, боланинг ҳаёт қолишига умид йўқлигини айтди. Ер чангаллаб доооод, деганим билан мени ҳеч ким эшитмасди. Ярим тун, ё боламнинг кўришга рухсат йўқ, ё хожамни. Икки ўт, икки йўл, икки юрт орасида ҳоли абгор эдим. Амакимиз ҳам кечикди. ( У пайтда қўл телефонлар йўқ эди) Кейин билсам, дори излаб шаҳарга борганида, оиласидагиларнинг ҳаммаси, қўшни болагача касалхонага тушиб қолганини эшитган, улар билан андармон бўлиб қолган экан. Ярим тун. Чигирткалар чириллайди, итлар увиллайди... Мен эса ўзимда эмасман. Ҳеч ким, ҳеч нарса хаёлимда йўқ. Фақат шу касалхонанинг чироғи ёниқ турган дераза ортида болам ажал билан олишиб ётибди. У мени чақирса ҳам киритишмайди. Аяжон, деёлса бўлди. Ҳамма бу сўзни тушунади. Шунда мен югуриб бориб уни бағримга босаман. Умр йўлдошим эса катта касалхонанинг бошқа бир жойида... Болам қани, аёлим қаерда дейишга ҳам мажоли йўқ ётарди. Ўша нур тушган жойга термилиб тик турибман. Эшикнинг кичкина дарчасидан хамшира кўринса югураман: “Ишқилиб боланг... демасин-да!!!” Тонгга яқин бир аёл ёнимга келди. Қора атласдан бурмали кўйлак кийган. Енглари узун, қош- кўзлари чиройли... Менга қараб нимадир деди. Тушунмадим. Тушунмадим-у, унинг елкасига бошимни қўйиб, тўйиб йиғладим. “Болам... болам”, дердим юқорини кўрсатиб. У менга қора сумкага солинган термосдан чой қуйиб, бир бурда нон тутди. Емайман, ишорасини қилдим. Мени ёнига ўтқазиб, нонни бурдалаб оғзимга сола бошлади. Ора-сира бошимни силаб, кўзимнинг ёшини ҳам артиб қўярди. Кейин ўша дарчани тақиллатди. Ичкарига кириб кетди. Бироз фурсатдан кейин ҳамшира қиз мени қўлимдан тутиб етаклади. Бир кўнглим, югур болангни бағрингга бос, деса, бир кўнглим ҳозир кирсанг ёлғизингни оққа ўраб-чирмаб қўлингга тутишади, деб юрагимни қонатарди. Титраб-қақшаб кирдим. Боламнинг ранги оппоқ, аммо нафас олиб ётарди. Қурбим етмай йиқилдим...

Ўша иссиқ кафт яна бошимни силади. Кўзимни очсам оқ халат, оқ қалпоқда ўша аёл ташвишли қараб турарди. У аёл эмас, фариштага ўхшарди. Икки-уч кун деганда болам кўзини очди. Отаси оёққа турди. Аммо менинг ҳолим хароб эди. “Уйга олиб кетамиз”, дедим. Докторлар рухсат беришмади. Ҳалиги аёл бўлим раҳбари, исми Лобар экан. Тунда тилхат ёздим. Раҳмат ёздим, дуо ёздим...

Ўша аёлнинг иш столи устига қўйдим. Қулоғимдаги зиракларимни ҳам... Эртасига пешинда аэропортда назорат йўлагида кимдир қўлимдан тутди. Яна ўша иссиқ кафт. Зиракларимни қўлимга тутди. Бир қанча дори-дармон ҳам бор эди.

Улғайдик. Қанча йўллар босдик, қанча яхши- ёмон кунлар бошимиздан ўтди. Кўп одамлар йиқилганда суядим, кўп аёлларнинг кўзидан оққан ёшларига кафтимни тутдим, бошини силадим. Барибир, барибир ўша кун, ўша тун, ўша юртда титраб турган вужудимни бағрига маҳкам босган, қўллари билан нон едириб, иссиқ чой ичирган аёлнинг савобини топа олмагандекман. Унинг яхшилиги осмонларга тенг эди.

Таътилга чиқсам, бу йил ўша фариштали аёлни, албатта, излаб бораман... Ўша иссиқ кафтларини кўзларимга суртаман, “СИЗ МЕНИНГ ОПАМСИЗ... дейман.

Мунаввара УСМОНОВА

BIR KUNI

O‘shanda may oyi edi. Umr yo‘ldoshim ikkimiz mehnat ta’tiliga chiqdik. Qaynota otamiz (oxiratlari obod bo‘lsin) bizga:
– Sizlar ta’til paytida Tojikistonga borib kelinglar. Bilasizlar, otam rahmatli badarg‘a bo‘lib yurtdan ketganda, o‘sha tuproqlarga borib qo‘nim topgan ekan. Qondosh ukalarim, singillarim bor. Bobongizning xoki ham o‘sha yerda. Men-ku, ko‘p bordim. Oilaning katta farzandlari bo‘lib sizlar bordi-keldini yo‘lga qo‘ysangiz, bizdan keyin ham qarindoshlik rishtalari uzilmaydi – dedilar.
Sovg‘a-salomimizni olib duolari bilan yo‘lga chiqdik. Bobomizning yashab o‘tgan hovlilarida qo‘nim topdik. Jigarlarimiz bizni ko‘rib juda xursand bo‘lishdi. Har kunimiz bir amaki yo ammamizning uyiga mehmonga borish bilan maroqli o‘tardi. Shunday kunlarning birida do‘kondan nonushtaga shirinlik keltirishdi. Kelin bo‘lganim uchun odob saqlagan bo‘lsam kerak, dasturxonda menga atalgan shirinlik qoldi. Bir qo‘lida issiqqina qatlama, birida nabirasini yetaklab, mehmonlarni yo‘qlab chiqqan qo‘shni momo ham biz bilan eski qadrdonlardek quchoq ochib ko‘rishdi. “Tort yeyman”, deb yig‘lagan nabirasiga nasibamni tutdim. Nonushta tugab, Gʻofurjon amakimiz yo‘lboshchiligida Xisor tomonlarga sayrga otlandik. Yo‘l yursak ham mo‘l yurdik. Quchog‘imda uxlab qolgan (o‘shanda uch yoshda edi) o‘g‘lim birdan ko‘ngli behuzur bo‘lib qusa boshladi. Birozdan keyin umr yo‘ldoshim, keyin amakimiz... Tuman markazidagi “Tez yordam” bo‘limiga arang yetib oldik. Bo‘lmadi. Ayniqsa, bolamning ahvoli og‘irlasha boshladi. Adirliklar orasiga joylashgan ichki kasalliklar shifoxonasiga yetib borganimizda bolam ham, otasi ham hushsiz edi. Mezbonimizning ahvoli biroz yaxshilandimi yoki mehmonlarning ahvolidan qo‘rqib ketdimi, shaharga dori-darmon izlab ketdi. Yo til bilmayman, yo ularni tushunmayman, tushuntirolmayman... Birgina hamshira rus tilini bilgani uchun holatni menga tushuntirdi. Uch yoshli o‘g‘ilchamning ahvoli o‘ta og‘irligi, zaharlanish qonga o‘tib ketganidan issig‘i sira tushmayotgani, bolaning hayot qolishiga umid yo‘qligini aytdi. Yer changallab dooood, deganim bilan meni hech kim eshitmasdi. Yarim tun, yo bolamning ko‘rishga ruxsat yo‘q, yo xojamni. Ikki o‘t, ikki yo‘l, ikki yurt orasida holi abgor edim. Amakimiz ham kechikdi. ( U paytda qo‘l telefonlar yo‘q edi) Keyin bilsam, dori izlab shaharga borganida, oilasidagilarning hammasi, qo‘shni bolagacha kasalxonaga tushib qolganini eshitgan, ular bilan andarmon bo‘lib qolgan ekan. Yarim tun. Chigirtkalar chirillaydi, itlar uvillaydi... Men esa o‘zimda emasman. Hech kim, hech narsa xayolimda yo‘q. Faqat shu kasalxonaning chirog‘i yoniq turgan deraza ortida bolam ajal bilan olishib yotibdi. U meni chaqirsa ham kiritishmaydi. Ayajon, deyolsa bo‘ldi. Hamma bu so‘zni tushunadi. Shunda men yugurib borib uni bag‘rimga bosaman. Umr yo‘ldoshim esa katta kasalxonaning boshqa bir joyida... Bolam qani, ayolim qayerda deyishga ham majoli yo‘q yotardi. O‘sha nur tushgan joyga termilib tik turibman. Eshikning kichkina darchasidan xamshira ko‘rinsa yuguraman: “Ishqilib bolang... demasin-da!!!” Tongga yaqin bir ayol yonimga keldi. Qora atlasdan burmali ko‘ylak kiygan. Yenglari uzun, qosh- ko‘zlari chiroyli... Menga qarab nimadir dedi. Tushunmadim. Tushunmadim-u, uning yelkasiga boshimni qo‘yib, to‘yib yig‘ladim. “Bolam... bolam”, derdim yuqorini ko‘rsatib. U menga qora sumkaga solingan termosdan choy quyib, bir burda non tutdi. Yemayman, ishorasini qildim. Meni yoniga o‘tqazib, nonni burdalab og‘zimga sola boshladi. Ora-sira boshimni silab, ko‘zimning yoshini ham artib qo‘yardi. Keyin o‘sha darchani taqillatdi. Ichkariga kirib ketdi. Biroz fursatdan keyin hamshira qiz meni qo‘limdan tutib yetakladi. Bir ko‘nglim, yugur bolangni bag‘ringga bos, desa, bir ko‘nglim hozir kirsang yolg‘izingni oqqa o‘rab-chirmab qo‘lingga tutishadi, deb yuragimni qonatardi. Titrab-qaqshab kirdim. Bolamning rangi oppoq, ammo nafas olib yotardi. Qurbim yetmay yiqildim...
O‘sha issiq kaft yana boshimni siladi. Ko‘zimni ochsam oq xalat, oq qalpoqda o‘sha ayol tashvishli qarab turardi. U ayol emas, farishtaga o‘xshardi. Ikki-uch kun deganda bolam ko‘zini ochdi. Otasi oyoqqa turdi. Ammo mening holim xarob edi. “Uyga olib ketamiz”, dedim. Doktorlar ruxsat berishmadi. Haligi ayol bo‘lim rahbari, ismi Lobar ekan. Tunda tilxat yozdim. Rahmat yozdim, duo yozdim...
O‘sha ayolning ish stoli ustiga qo‘ydim. Qulog‘imdagi ziraklarimni ham... Ertasiga peshinda aeroportda nazorat yo‘lagida kimdir qo‘limdan tutdi. Yana o‘sha issiq kaft. Ziraklarimni qo‘limga tutdi. Bir qancha dori-darmon ham bor edi.
Ulg‘aydik. Qancha yo‘llar bosdik, qancha yaxshi- yomon kunlar boshimizdan o‘tdi. Ko‘p odamlar yiqilganda suyadim, ko‘p ayollarning ko‘zidan oqqan yoshlariga kaftimni tutdim, boshini siladim. Baribir, baribir o‘sha kun, o‘sha tun, o‘sha yurtda titrab turgan vujudimni bag‘riga mahkam bosgan, qo‘llari bilan non yedirib, issiq choy ichirgan ayolning savobini topa olmagandekman. Uning yaxshiligi osmonlarga teng edi.
Ta’tilga chiqsam, bu yil o‘sha farishtali ayolni, albatta, izlab boraman... O‘sha issiq kaftlarini ko‘zlarimga surtaman, “SIZ MENING OPAMSIZ... deyman.

Munavvara USMONOVA