БИЗ БИЛМАГАН ҚУРОЛ

Қўчқор НОРҚОБИЛ

БИЗ БИЛМАГАН ҚУРОЛ

ҳикоя

Расул ака шаҳардан қайтаяпти. Қўлтиғида тўрт-бешта китоб... Дарвоза ёнида ўн икки яшар ўғли билан қаққайиб турган Қудрат ҳамишагидай илмоқли гап қилди:

- Олим бўлиб кетарканмизда-а, ҳамсоя?

Унинг тагитиғ гапларига кўникиб қетган Расул ака ҳам мўлжалга бехато урди:

- Одам бўлмоқчимиз, ҳамсоя! Илҳом муаллим ўғлимга шу китобларни ўқишни маслаҳат берибди.

- Ҳа-а, муаллимда гап кўп, - кесатди Қудрат.

- Бўлмасам-чи. Бола ҳамма яхши нарасаларни муаллимдан ўрганади.

- Ёмон нарсаларни-чи? – қитмирона илжайди Қудрат.

Расул ака унинг ёнида илжайибгина турган болакайга ийманибгина ачиниш ҳисси билан боқди:

- Ёмон нарсаларни ҳаётнинг ўзидан, гоҳида биз оталардан ўрганишади.

- И-е-е, бу нима деганингиз?

- Муаллим боланинг қўлига китоб беради. Ҳаёт эса... Ҳаёт уларнинг қўлидан китобни тортиб олиб, ўз келажаги, эртасини мўлжалга оладиган қурол бериб қўяди.

- Қурол?! Қанақа қурол?!, - мийиғида кулди Қудрат. – Гапни ҳам оласиз-а, ҳамсоя.

- Сиз буни кўрмаяпсиз. Болаларимиз аллақачон шу қуролнинг қулига айланиб қолишган. Улар буни доимо чўнтакларида олиб юришади. Энди ундан қутулишимиз қийин бўлади...

Қудрат ҳеч нарсани англамай, қўшнисига аллатовур қараш қилди. Унинг ўғли, ўн икки яшар Эркажон эса шу онда алланечук бўлиб кетди. Бир қадам ортга тисарилиб, қалтираган қўлларини чўнтагига тиқди. Титраган бармоқлари қаттиқ бир нарсага тегди.

...Шу онда, атайин қилган каби боланинг чўнтагидаги телефон жиринглай бошлади...

***

Қошкар Нарқабыл

Биз билмеген қурал

Расул аға қаладан қайтып киятыр.
Қолтығында төрт-бес китап... Дәрўазаның қасында он еки жасар улы менен қайқайып турған Қүдирет ҳәрқашанғы әдетине бола кекесинли гәп баслады:
– Алым болып кетерсең -аў, тақсыйыр?
Оның зилли гәплерине қулағы үйренип кеткен Расул аға да нышанаға дәл урды.
– Адам болмақшымыз, тақсыр! Илҳам муғаллим балама усы китапларды оқыўды мәсләҳәт етипти.
– Аўа дә, гәптиң бәри муғаллимде, – мысқыллады Қүдирет.
– Соны айтаман. Бала барлық жақсы нәрселерди муғаллимнен үйренеди.
– Жаман нәрселерди ше? –деп ыржыйды Қүдирет.
Расул аға оның қасында күлимсиреп турған жас балаға иймениңкиреп, аяўшылық пенен қарады:
– Жаман нәрселерди өмирдиң өзинен, гейде биз әкелерден үйренеди.
– Ҳәй, бул не дегениңиз?
– Муғаллим баланың қолына китап береди. Өмир болса...Өмир олардың қолынан китапты тартып алып, өз келешегин, ертеңин нышанаға алатуғын қурал берип қояды.
-Қурал?! Қандай қурал?!, –мыйығында күлди Қүдирет. – Гәпти де қатырасыз, тақсыйыр.
– Сиз буны көрмей атырсыз. Балларымыз әллеқашан сол қуралдың қулына айналып қалған. Олар буны бәрҳә қалтасында алып жүреди. Енди оннан қутылыўымыз қыйын болады...
Қүдирет ҳеш нәрсени аңламай, қоңсысына әжептәўир етип қарады. Оның баласы,он еки жасар Еркежан болса биртүрли болып кетти. Бир қәдем артқа шегинип, қалтыраған қолларын қалтасына тықты. Дирилдеген бармақлары қатты бир нәрсеге тийди.
...Тап сол ўақытта қасақана қылғандай баланың қалтасындағы телефон шыңғырлай баслады...

Оралхан Сапарованинг қорақалпоқ тилига таржимаси.