Davlat xizmatlarini ko‘rsatishda fuqarolarning huquqlari


Davlat xizmatlarini ko‘rsatishda fuqarolarning huquqlari

Kirish

     Davlat xizmatlari har bir fuqaroga teng imkoniyatlar yaratish, jamiyatda adolat va tartibni saqlash, davlat boshqaruvini samarali amalga oshirish uchun juda muhim ahamiyatga ega. Ushbu xizmatlar fuqaro va davlat o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni tartibga solishda, davlatning jamiyatdagi rollarini aniq belgilashda, shuningdek, fuqarolarning o‘z huquqlari va erkinliklarini amalga oshirishda muhim rol o‘ynaydi.
     Maqolada davlat xizmatlarini ko‘rsatishda fuqarolarning huquqlari, ularning himoyasi, qonuniy manfaatlarini ta’minlashda davlatning o‘rni va mas’uliyati haqida so‘z boradi. Davlat xizmatlari ko‘rsatishda fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini ta’minlash orqali samarali va adolatli davlat boshqaruvi amalga oshiriladi.

     1. Davlat xizmatlarining mohiyati va turlari

     Davlat xizmatlari – bu davlat organlari tomonidan fuqarolarga, yuridik shaxslar va boshqa tashkilotlarga ko‘rsatiladigan turli xil xizmatlardir. Bu xizmatlar davlatning boshqaruv funksiyalarini amalga oshirishga, jamiyatni tartibga solishga, fuqarolarning ehtiyojlarini qondirishga va huquqlarini himoya qilishga qaratilgan.

     Davlat xizmatlari ko‘plab turli sohalarda ko‘rsatiladi. Ularning ayrimlarini sanab o‘tish mumkin:

– Ma’muriy xizmatlar: pasport olish, yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tish, turar joyga huquq berish, soliq to‘lash kabi xizmatlar.
– Ijtimoiy xizmatlar: pensiya, nafaqa, ijtimoiy ta’minot, sog‘liqni saqlash, ta’lim kabi xizmatlar.
– Huquqiy xizmatlar: huquqni muhofaza qilish, sudga murojaat qilish, advokatlar tomonidan ko‘rsatiladigan yuridik yordam.
– Tijorat xizmatlari: davlatning monopolist sifatida faoliyat yuritadigan sohalarda, masalan, davlat korxonalari tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar.

     2. Fuqarolarning davlat xizmatlaridan foydalanish huquqi

     Fuqarolarning davlat xizmatlaridan foydalanish huquqi davlatning asosiy funksiyalaridan biridir. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga ko‘ra, har bir fuqaro davlat xizmatlaridan teng foydalanish huquqiga ega bo‘lishi kerak. Davlat tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar fuqarolarning ehtiyojlariga mos bo‘lishi, adolatli va tezkor tarzda amalga oshirilishi zarur.

     Fuqarolar davlat xizmatlarini quyidagi asosiy huquqlar asosida olishlari kerak:

1. Tenglik huquqi: Fuqarolar davlat xizmatlaridan teng foydalanish huquqiga ega. Har bir fuqaro ijtimoiy holatidan, millatidan, jinsidan, diniy e’tiqodidan yoki boshqa shaxsiy belgilardan qat’i nazar, davlat xizmatlarini olishda teng huquqlidir.
2. Axborot olish huquqi: Fuqarolar davlat xizmatlari haqida to‘liq va tushunarli axborot olish huquqiga ega. Bu axborot xizmatlarning tarkibi, taqdim etilish jarayoni va kerakli hujjatlar haqida bo‘lishi mumkin.
3. Samarali xizmatlar olish huquqi: Davlat xizmatlari samarali, tezkor va yuqori sifatli bo‘lishi kerak. Fuqarolar bu xizmatlardan foydalanganda, ular adolatli tarzda, shikoyatsiz xizmat ko‘rsatilishini kutishadi.
4. Himoya huquqi: Fuqarolar o‘z huquqlarini amalga oshirayotgan va davlat xizmatlarini olish jarayonida har qanday adolatsizlik yoki diskriminatsiyaga uchramasliklari kerak. Davlat organlari har bir fuqaroni himoya qilish, ularning qonuniy manfaatlarini ta’minlashga mas’uldir.
5. Qonuniy manfaatlarni ta’minlash huquqi: Fuqarolar davlat xizmatlaridan foydalanishda o‘z qonuniy manfaatlarini ta’minlashga ega. Masalan, pensiya yoki ijtimoiy nafaqa olishda fuqarolar o‘z huquqlariga rioya etilishi kerak.

     3. Davlat xizmatlarining sifatini oshirishda fuqarolarning huquqlari

     Davlat xizmatlarining sifati fuqarolar uchun juda muhimdir. Sifatli xizmatlar fuqarolarning huquqlarini himoya qilish, jamiyatdagi adolatni ta’minlash va davlatning abro‘sini oshirishga xizmat qiladi. Davlat xizmatlarining sifatini oshirish uchun bir nechta asosiy mexanizmlar mavjud:

– Shikoyatlar va arizalar: Fuqarolar davlat xizmatlarini olish jarayonida yuzaga kelgan muammolarni hal etish uchun shikoyatlar yoki arizalar berish huquqiga ega. Har bir davlat organi fuqarolar tomonidan berilgan shikoyatlar va arizalarni ko‘rib chiqish, tahlil qilish va ularga javob berish majburiyatiga ega.
– Monitoring va baholash: Davlat xizmatlarining sifatini baholash va monitoringini o‘tkazish fuqarolarning manfaatlarini himoya qilish uchun zarur. Fuqarolar bu monitoring jarayonida ishtirok etish huquqiga ega bo‘lishlari kerak.
– Xizmatlar ko‘rsatishda shaffoflik: Davlat xizmatlari ko‘rsatilishida shaffoflikni ta’minlash fuqarolarning huquqlarini himoya qilishda muhim ahamiyatga ega. Xizmatlar ko‘rsatilish jarayonida har qanday korrupsiyaga qarshi kurashish zarur.

     4. Davlat xizmatlarini ko‘rsatishda fuqarolarning huquqlarini himoya qilishning yuridik asoslari

     Fuqarolarning davlat xizmatlaridan foydalanish huquqlari ularning yuridik himoyasiga asoslanadi. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, boshqa huquqiy normativ hujjatlar va xalqaro huquq, fuqarolarning davlat xizmatlaridan foydalanish huquqlarini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi.

– O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi: Fuqarolar davlat xizmatlaridan teng, adolatli va samarali tarzda foydalanish huquqiga ega ekanligini ta’minlaydi.
– Fuqarolik kodeksi: Fuqarolarning shaxsiy va mulkiy huquqlarini himoya qilishda davlat xizmatlarining roli katta.
– Inson huquqlari bo‘yicha xalqaro kelishuvlar: O‘zbekiston, inson huquqlari bo‘yicha xalqaro shartnomalarni ratifikatsiya qilgan davlat sifatida, fuqarolarning huquqlarini himoya qilishni ta’minlashda xalqaro me’yorlarga rioya qiladi.

     5. Davlat xizmatlarida korrupsiyani oldini olish

     Korrupsiya davlat xizmatlarining samarali va adolatli bo‘lishini to‘xtatib qo‘yadi. Davlat xizmatlarini ko‘rsatishda korrupsiyaning oldini olish uchun turli choralar ko‘rilishi kerak. Fuqarolar korrupsiyani aniqlashda faol ishtirok etishlari, korrupsion holatlarni huquqiy tartibda hal etishlari mumkin.

Xulosa

     Davlat xizmatlarini ko‘rsatishda fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini ta’minlash, ularning adolatli, shaffof va samarali xizmat olishlarini kafolatlash davlatning eng asosiy vazifalaridan biridir. Bu huquqlarni himoya qilish uchun davlat organlari sifatli xizmat ko‘rsatish, korrupsiyaga qarshi kurashish, fuqarolarning shikoyat va arizalarini samarali hal etish, shaffoflikni ta’minlashga intilishlari kerak. Fuqarolarning huquqlarini ta’minlash jamiyatda adolat, barqarorlik va farovonlikni oshirishga olib keladi.

M. Azimjonov – 
Andijon viloyat, Qo‘rg‘ontepa tuman 
Adliya bo‘limi Davlat xizmatlari 
markazi yetakchi mutaxassisi.










Гость, изоҳ қолдирасизми?
Имя:*
E-Mail:



Маълумот